| جنس دستوری در زبان پشتو |
| کد مقاله : 1075-ICIL2024-FULL |
| نویسندگان |
|
راحله حمیدزی * ندارم |
| چکیده مقاله |
| چکیده جنس دستوری از جمله تمایزات دستوری است که در اسامی متبلور می‌شود. در زبان فارسی جنس دستوری وجود ندارد و مفهوم جنسیت در سطح مختصۀ واژگانی باقی می‌ماند و بازتاب دستوری ندارد. در زبان پشتو جنس دستوری (مؤنث و مذکر) وجود دارد. با آنکه از نگاه رده‌شناسی، از جمله‌ای زبان‌های کنایی است که در زمان‌های غیرگذشته، فاعلی_مفعولی و در زمان‌های گذشته کنایی_مطلق است. مطابقۀ فعلی آن، فعل لازم با فاعل خود و فعل متعدی با مفعول صریح خود مطابقه دارند. لیکن مطابقه در این زبان برعکس زبان فارسی نظر به جنس دستوری ساخته می‌شود. در صرف فعل این تمایز بیشتر بوده که فاعل نظر به جنس با فعل مطابقت دارد حتا جمع و مفردبودن فاعل. مطابقۀ جنس دستوری در اجزای مختلف زبان اسم، صفت، عدد و ضمیر در نظر گرفته می‌شود؛ در اسم جزء نام زنده‌جان‌ها، بیجان‌ها هم به مؤنث و مذکر تفکیک می‌گردند. مطابقت صفت با موصوف بنابر جنس در نظر گرفته می‌شود و با موصوف جمع، صفت نیز جمع می‌شود. همچنان مطابقت عدد و معدود از نظر جنس با زبان فارسی متفاوت است، چون از نظر عدد جنس مذکر و مؤنث تفاوت داشته اما جمع هردو جنس یکسان است. برای شناسایی جنس مذکر و جنس مؤنث قاعدههای جداگانه وجود دارد که اسم‌ها با پسوندهای متفاوت از نگاه جنس از هم تفکیک می‌شوند، حتا با قاعدۀ خاص، می‌توان که از اسم مذکر، اسم مؤنث ساخت. با جمع‌بستن این اسم‌ها، حالت مغیرۀ آنها به دست می‌آید، قاعدههای جداگانه برای جمع‌بستن جنس مذکر و جمع‌بستن جنس مؤنث وجود دارد. |
| کلیدواژه ها |
| واژگان کلیدی: جنس دستوری، زبان پشتو، جنس مذکر، جنس مؤنث، قاعدههای دستوری. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |
