کاربرد فاعل در فارسی گفتاری معیار، پژوهشی پیکره‌بنیاد

کد مقاله : 1164-ICIL2024-FULL

نویسندگان

مریم رمضانخانی، مریم رمضانخانی * دانشجو

چکیده مقاله

فاعل یکی از نقش‌های نحوی اصلی جمله است که در اغلب زبانها در جایگاه نخست بند و پیش از مفعول و فعل به‌کار می‌رود. این پژوهش کاربرد فاعل در فارسی گفتاری معیار، جایگاه آن در بندهای بی‌نشان و نسبت به دیگر ارکان اصلی جمله (موضوع‌های درونی و فعل) را با استفاده از داده‌های طبیعی برگرفته از پیکرۀ گفتاری هم‌بام، مصاحبه‌های تاریخ شفاهی (هاروارد و آرته‌باکس)، مذاکرات مجلس شورای اسلامی (دوره هشتم) و مناظرات انتخابات ریاست جمهوری (1396) بررسی کرده است. مجموعاً 1847 بند فارسی گفتاری با بهره‌گیری از روش‌های آماری و پیکره‌بنیاد تحلیل شد و نشان داده شد که فارسی گفتاری معیار فاعل‌آغازی است و جایگاه بی‌نشان فاعل در ابتدای بند است. هم‌چنین، هم‌سو با تمایل غالب در زبانهای جهان، فاعل پیش از مفعول (موضوع‌های درونی) استفاده می‌شود، و مفعول تمایل دارد پس از فاعل و نزدیکتر به فعل به‌کار رود. به‌علاوه، فراوانی کاربرد و عدم کاربرد فاعل در بندهای بی‌نشان تقریباً با هم برابر است. بنابراین فارسی گفتاری نسبت به هیچ یک از این دو حالت تمایل ویژه‌ای نشان نمی‌دهد و نمی‌توان نتیجه گرفت کاربرد فاعل نسبت به عدم کاربرد آن در این گونه از فارسی نشان‌دار است یا برعکس. داده‌ها، تحلیل‌ها و یافته‌های این پژوهش در تحقیقات مختلف با موضوعاتی چون ترتیب سازه‌ها، آموزش فارسی، و مطالعات گفتمانی سودمند است.

کلیدواژه ها

فاعل، فارسی، فارسی گفتاری معیار، فاعل‌آغازی، ترتیب سازه‌

وضعیت: پذیرفته شده مشروط