| تحلیل گفتمان پیکره‌یار آثار ادبی؛ مطالعة موردی: «غرب‌زدگی» و «خسی در میقات» از جلال آل احمد و «مدار صفر درجه» و «غریبه‌ها» از احمد محمود |
| کد مقاله : 1185-ICIL2024-FULL |
| نویسندگان |
|
مهسا کمال‌پور1، شهرام مدرس خیابانی *2 1دانش‌آموختة رشته زبان‌شناسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم 2عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج |
| چکیده مقاله |
| آثار ادبی مانند دیگر متن‌های نوشتاری در ایجاد ارتباط میان افراد، نقش مهمی ایفا می‌کند. نویسندگان، به‌عنوان خالق این متن‌های ادبی، از واژه‌هایی خاص برای ایجاد ارتباطی ملموس، قوی و مؤثر استفاده می‌نمایند تا بتوانند پلی میان خواننده و آنچه در ذهن دارند برقرار کنند و آنچه را که در باور خود پرورانده‌اند به تصویر بکشند. دیدگاه‌های متفاوتی در تحلیل انتقادی گفتمان آثار ادبی وجود دارد که می‌توان در این راستا به تحلیل‌های پیکره‌بنیاد و به‌ویژه «تحلیل گفتمان پیکره‌یار» اشاره کرد. تحلیل گفتمان پیکره‌یار روشی سودمند است که به‌واسطۀ آن می‌توان به بررسی بازنمود ایدئولوژی در آثار ادبی مبتنی بر داده‌های واقعی زبانی پرداخت. پژوهش حاضر درصدد آن بوده است تا با بررسی کلیدواژه‌ها در سفرنامه و رمان‌های «غرب‌زدگی» و «خسی در میقات» از جلال آل‌احمد و «مدار صفر درجه» و «غریبه‌ها» از احمد محمود و همچنین بهره‌گیری از دو کارکرد گفتمانی و کارکرد شناختی در چارچوب نظری سه وجهی ون‌دایک (1998)، به این مقایسه بپردازد. با استفاده از نرم‌افزار ورداسمیت دوازده کلید‌واژة پربسامد از چهار اثر از آثار ادبی این دو نویسنده مورد تحلیل قرار گرفت و در قالب 12 جمله ـ نمونه ارائه شد. نتایج پژوهش ضمن اینکه اهمیت کلیدواژه‌ها را در بازنمود نگرش و نظام باور نویسندگان مشخص می‌کند، بیانگر آن است که کلیدواژه‌های واژگانی و دستوری به ترتیب «دربارگی» و «سبک» هر دو نویسنده را نیز نمایان می‌سازد. |
| کلیدواژه ها |
| آثار ادبی، کلیدواژگی، تحلیل انتقادی گفتمان، تحلیل گفتمان پیکره‌یار، جلال آل احمد، احمد محمود، الگوی سه‌وجهی ون‌دایک |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط |
