| بررسی تکیۀ واژگانی در فارسی؛ رویکردی رده‌شناختی |
| کد مقاله : 1244-ICIL2024-FULL |
| نویسندگان |
|
امید طبیب زاده * پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |
| چکیده مقاله |
| تکیۀ واژگانی فارسی را عمدتاً غیرتقابلی، پیش‌بینی‌پذیر و پایانی قلمداد کرده‌اند، اما این قبیل توصیف‌ها معمولاً سه ایراد عمده دارند: اولاً، ردۀ خاص زبان فارسی را از حیث تکیۀ واژگانی در میان رده‌های گوناگون در زبان‌های جهان به‌دقت تعیین نمی‌کنند؛ ثانیاً از تفاوت دوزبانگونگی واجی در فارسی غفلت می‌کنند و تکیۀ واژگانی در فارسی محاوره‌ای و فارسی شمرده و ادبی را یکسان فرض می‌کنند و ثالثاً، به آراءِ معارضی که در این زمینه وجود دارد توجه نمی‌کنند. در جستار حاضر، پس از معرفی انواع نظام‌های تکیه‌ای از حیث رده‌شناختی (فان‌درهالست، 2014؛ گوردون، 2016؛ هایمن، 2018)، نشان داده شده که اولاً، تکیۀ واژگانی در گونۀ شمرده و به‌اصطلاح ادبی فارسی از نوع پیش‌بینی‌پذیر، حساس به کمیت و پایانی است؛ ثانیاً تکیۀ واژگانی در گونۀ گفتاری فارسی از نوع پیش‌بینی‌پذیر، غیرحساس به کمیت و پایانی است و ثالثاً، توصیف زبان فارسی به‌عنوان زبانی بدون تکیۀ واژگانی، دست‌کم از حیث اقتصادی به‌صرفه نیست! |
| کلیدواژه ها |
| رده‌شناسی، واج‌شناسی، تکیۀ واژگانی، گویش‌های ایرانی، زبان فارسی |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط |
